Công nghệ: Giải quyết bất cập cho ngành tôm

[Tạp chí Người Nuôi Tôm] – Với chủ đề “Ứng dụng khoa học công nghệ phát triển bền vững ngành tôm Việt Nam”, Diễn đàn tôm Việt 2022 được tổ chức vào ngày 15/7 tại tỉnh Bạc Liêu đã thu hút được đông đảo doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà quản lý và người nuôi tôm tham dự. Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến dự và phát biểu khai mạc diễn đàn.

Nuôi tôm siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao có nhiều ưu thế nhưng cũng bộc lộ không ít bất cập cần sớm được giải quyết

Đa dạng giải pháp khoa học công nghệ

Nổi bật và thu hút được sự quan tâm của người nuôi tôm tại diễn đàn là “Quy trình nuôi tôm thẻ chân trắng siêu thâm canh 2 giai đoạn theo công nghệ Trúc Anh” của Công ty TNHH Công nghệ sinh học Trúc Anh. Ưu điểm nổi bật của mô hình này là không sử dụng kháng sinh, hoá chất mà chỉ sử dụng vi sinh, chế phẩm sinh học; ít thay nước giúp giảm chi phí xử lý nước và góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên nước. Giảm thiểu hiện tượng tôm chết sớm 25 – 30 ngày tuổi do bệnh hoại tử gan tuỵ cấp (AHPND), hệ số chuyển hóa thức ăn (FCR) thấp (0.9 -1.1) nên giá thành mỗi cân tôm loại 50 con/kg chỉ khoảng 65 -72 ngàn đồng. Quy trình nuôi dễ thực hiện, có tính nhân rộng cao, có thể nuôi 3-4 vụ/năm và năng suất mỗi năm có thể đạt 80-120 tấn/ha (ao nuôi).

Bên cạnh quy trình của công ty Trúc Anh, các doanh nghiệp cũng mang đến diễn đàn nhiều mô hình, quy trình, giải pháp khoa học công nghệ phục vụ cho ngành tôm, như: Công nghệ nuôi tôm tuần hoàn 100% nước thải và chất thải của công ty Haicorp; Giải pháp thay thế kháng sinh bằng tăng cường miễn dịch cho tôm nuôi của Tập đoàn Olmix; Ứng dụng đèn UV trong nuôi siêu thâm canh tôm thẻ chân trắng của Công ty TNHH công nghệ UV Best; Ứng dụng công nghệ 4.0 trong giám sát môi trường nuôi tôm của công ty Tép Bạc; Một số tiến bộ khoa học kỹ thuật trong nuôi tôm thâm canh tại Việt Nam của Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản II… Đặc biệt, trước tình hình nóng bỏng về dịch bệnh phân trắng, EMS và EHP đang bùng phát trên diện rộng tại các vùng nuôi, TS. Trần Hữu Lộc – Giảng viên khoa Thủy sản Trường Đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh đã mang đến diễn đàn những thông tin quý giá làm rõ thêm về nguồn gốc, cơ chế lây lan, các biện pháp phòng chống… các loại bệnh trên cho từng mô hình nuôi tôm cụ thể. Theo TS. Lộc, để phòng tốt các bệnh trên, điều cần thiết là người nuôi tôm nên chọn con giống sạch bệnh, cải tạo ao nuôi thật kỹ, sử dụng vi sinh ức chế các loại vi sinh vật có hại, hạn chế tôm bị stress… ngay từ giai đoạn đầu nuôi tôm, nhất là trong mùa mưa như hiện nay.

Còn đó những bất cập

Bên cạnh những thành tựu, việc áp dụng những công nghệ, kỹ thuật mới vào nuôi tôm ở nước ta vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt là tỷ lệ nuôi tôm thành công chưa cao, khiến giá thành sản xuất tôm của Việt Nam luôn cao hơn một số cường quốc tôm trên thế giới, làm giảm sức cạnh tranh và khả năng nắm bắt cơ hội chiếm lĩnh thị trường, nhất là giai đoạn phục hồi kinh thế giới sau đại dịch Covid-19. Do đó, phát biểu tại diễn đàn, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề nghị, các nhà khoa học, doanh nghiệp, người nuôi tôm cần có những chia sẻ, hỗ trợ lẫn nhau để sớm giải quyết tốt những bất cập trên nhằm góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, thúc đẩy ngành tôm phát triển hiệu quả và bền vững.

Theo ông Lê Tấn Cận – Phó chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu, hiện Bạc Liêu có trên 4.000ha nuôi tôm siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao với năng suất bình quân cao hơn 10-15 lần so với cách nuôi truyền thống. Tuy có tỷ lệ thành công, năng suất và hiệu quả rất cao, nhưng mô hình nuôi tôm siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao thời gian qua cũng bộc lộ những bất cập cần sớm giải quyết để thúc đẩy phát triển mô hình này. Bất cập lớn nhất theo ông Cận là do hệ thống cơ sở hạ tầng vùng nuôi, như: thủy lợi phục vụ cấp, thoát nước, điện 3 pha… chưa đáp ứng yêu cầu nuôi tôm siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao. Quy mô diện tích hộ nuôi còn nhỏ lẻ, trình độ kỹ thuật nuôi còn hạn chế và đặc biệt là chi phí đầu tư nuôi siêu thâm canh là rất lớn, trong khi người nuôi tôm đa số đều thiếu vốn nhưng không thể tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Vì vậy, ông Cận mong muốn, thông qua diễn đàn, các đại biểu, đơn vị, doanh nghiệp sẽ cùng nhau trao đổi, thảo luận về các giải pháp tháo gỡ những bất cập của ngành tôm nhằm thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ, kinh nghiệm để phát triển ngành tôm theo đúng mục tiêu, kế hoạch đã đề ra.

Tuy có tỷ lệ thành công, năng suất và hiệu quả rất cao, nhưng mô hình nuôi tôm siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao thời gian qua cũng bộc lộ những bất cập.

Không liên kết sẽ còn khó hơn

Ông Tạ Hoàng Nhiệm – Chủ tịch Hiệp hội tôm Bạc Liêu khẳng định sẽ không có một quy trình chuẩn nào cho nuôi tôm mà tùy theo điều kiện, khả năng, người nuôi chọn cho mình một mô hình nuôi cùng giải pháp khoa học công nghệ phù hợp. Ngoài ra, trong bối cảnh nuôi tôm ngày một khó khăn hơn, người nuôi tôm cần liên kết, tập hợp lại với nhau để có điều kiện chia sẻ kinh nghiệm, tăng tiềm lực tài chính, năng lực quản lý, giúp tiết giảm được chi phí, giá thành và đặc biệt là dễ ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào nuôi tôm, giúp tăng tỷ lệ thành công và thuận lợi trong việc truy xuất nguồn gốc cũng như nuôi tôm theo chuẩn quốc tế. Ông Nhiệm chia sẻ: “Không liên kết, tới đây người nuôi tôm sẽ còn gặp khó nhiều hơn, nhất là về chi phí, giá thành tôm nuôi. Ngoài việc liên kết theo các mô hình hợp tác, người nuôi tôm các tỉnh cũng cần thường xuyên liên hệ, chia sẻ cho nhau tình hình dịch bệnh, giá cả thị trường… để giúp hạn chế rủi ro, tăng tính hiệu quả trong nuôi tôm”.

Đánh giá về diễn đàn, TS. Trần Đình Luân – Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản cho biết, đây là một diễn đàn mở, là một kênh thông tin để người nuôi, doanh nghiệp chia sẻ, học hỏi lẫn nhau, giúp nhau cùng thành công. Tuy nhiên, để người nuôi có thể chọn lựa cho mình mô hình, quy trình phù hợp, các doanh nghiệp chuyển giao khoa học kỹ thuật cần làm rõ hơn các điều kiện cần và đủ để người nuôi có thể áp dụng quy trình, mô hình nuôi thành công chứ không nên giới thiệu một cách chung chung. Đối với người nuôi tôm, TS. Trần Đình Luân gợi ý thêm rằng, người nuôi cần tận dụng ưu thế công nghệ thông tin để lập nhóm chia sẻ lẫn nhau các vấn đề liên quan của nghề nuôi. Tùy điều kiện, khả năng mà quyết định chọn lực quy mô, hình thức đầu tư thế nào cho hợp lý, trên cơ sở phải am hiểu về môi trường, thị trường, khoa học công nghệ, khả năng quản lý… Ngoài ra, người nuôi cần tổ chức lại sản xuất theo hướng liên kết chuỗi để giảm chi phí trung gian và thuận tiện trong truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Hoàng Nhã